Hoe meet je goed onderwijs voor iedereen?

“In 2030 volgen alle jongens en meisjes volwaardig, gratis en goed onderwijs…” spraken de Verenigde Naties af. Maar wat betekent ‘volwaardig’, hoe gratis is ‘gratis’, en wat is ‘goed’? En hoe meet je dat allemaal?

Monitoren

In 2015 spraken de leden van de Verenigde Naties de nieuwe agenda voor duurzame ontwikkeling af: ‘Transforming our World: the 2030 Agenda for Sustainable Development’. In dit document legden ze niet alleen de 17 duurzame ontwikkelingsdoelen vast, maar ook hoe ze daarmee aan de slag zouden gaan. Monitoren en evalueren van de doelen is essentieel om ze te bereiken, stelden ze. En ook om erop te kunnen toezien dat niemand buitengesloten raakt van duurzame ontwikkeling, en om verantwoording te kunnen afleggen naar de burgers. Als uitgangspunten legden de lidstaten vast:

We moeten de voorgang op de doelen monitoren op alle niveau’s – nationaal, regionaal en mondiaal – maar nationale overheden zijn daarvoor de eerste aangewezen partij.
De rapportages moeten degelijk zijn, doelmatig, breed gedragen, transparant en op vrijwillige basis.
We hebben data nodig die van goede kwaliteit zijn, toegankelijk, actueel en betrouwbaar, en die zijn uitgesplitst naar verschillende bevolkingsgroepen.
Voor elk van de doelen en subdoelen worden indicatoren ontwikkeld. De Inter-Agency and Expert Group on SDG Indicators (IAEG-SDGs) heeft de taak om een voorstel te doen voor indicatoren die wereldwijd kunnen gelden, waarna de Economische en Sociale Raad van de VN (ECOSOC) ze zal voorleggen aan de VN-leden.
Nationale overheden en regionale organen kunnen hier hun eigen indicatoren aan toevoegen.
Waar mogelijk worden bestaande rapportagesystemen gebruikt, en waar die ontbreken, zoals in landen in het Zuiden, investeren we in het verbeteren van die capaciteit.
Het High-level Political Forum van de VN en de ECOSOC zien toe op de opvolging en evaluatie van de SDG’s.

» Zie paragrafen 47-48 en 72-90 van Transforming our World

Indicatoren

Meten is weten. Maar nationale overheden willen andere dingen weten over de voortgang op de onderwijsdoelen dan de Verenigde Naties of onderwijsinstellingen en maatschappelijke organisaties. Daarom zijn er verschillende indicatoren ontwikkeld: mondiale, regionale, nationale en thematische. De mondiale indicatoren zijn leidend en vormen de harde kern voor alle niveaus; de regionale, nationale en thematische niveaus zijn aanvullend.

Mondiale indicatoren

Welke statistieken zijn overal ter wereld beschikbaar en betekenen overal hetzelfde? En waarmee meten we wat ook echt relevant is? Met andere woorden: wat zijn toegankelijke, betrouwbare en geldige indicatoren? Over deze opdracht boog zich de Inter-Agency and Expert Group on SDG Indicators (IAEG-SDGs): een groep deskundigen onder leiding van de VN Commissie voor Statistiek (UNSC). Nationale bureaus voor statistiek uit 28 lidstaten vanuit de hele wereld, waaronder Nederland, namen eraan deel. Voor elk van de 17 doelen en 169 subdoelen moest ten minste één indicator worden bepaald om overal ter wereld te kunnen meten. Het (voorlopige) voorstel voor deze mondiale indicatoren van de IAEG-SDGs werd na goedkeuring door de UNSC voorgelegd aan de ECOSOC en ten slotte aangenomen door Algemene Vergadering van de VN in september 2016. Sindsdien wordt de lijst steeds bijgewerkt.

» Lijst van mondiale indicatoren

GCE en Education International hebben zich sterk gemaakt voor passende indicatoren. Meten is immers niet slechts een technische kwestie. Regeringen zouden de mondiale indicatoren later vertalen naar nationaal beleid. Zo bepalen de indicatoren voor een groot deel waar geld, kennis en menskracht op wordt ingezet. Als bijvoorbeeld kwaliteit van onderwijs zou worden gemeten aan de hand van harde toetsresultaten, zouden regeringen – en dus scholen en onderwijsinstellingen – zich vooral daarop gaan richten en daarmee voorbijgaan aan de kern van kwaliteit.

In de Millenniumdoelen beperkte onderwijs zich tot toegang tot basisonderwijs en tot gelijke deelname van jongens en meisjes. Bij de invoering van de SDG’s pleitte GCE voor een breder palet aan onderwijsdoelen: met meer aandacht voor het recht op onderwijs en voor de noodzaak van goed opgeleide leerkrachten, en vanuit het besef dat onderwijs méér is dan de voorbereiding op een baan. Die bredere kijk op onderwijs moest natuurlijk ook in de indicatoren tot uiting komen.

» Lobby voor goede indicatoren

Thematische indicatoren

Overheden en organisaties die betrokken zijn bij onderwijs zouden aan de mondiale indicatoren niet voldoende hebben om de vorderingen op onderwijs – of het stagneren ervan – voldoende in kaart te brengen. Daarom zijn ook ’thematische indicatoren’ ontwikkeld. De Technische Adviesgroep (TAG) van UNESCO, met deskundigen uit onder andere UNICEF, de Wereldbank en de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OECD), bracht in 2014 een eerste voorstel uit. Na veel inspraakrondes werd uiteindelijk een lijst van 43 thematische indicatoren (waaronder de 11 mondiale indicatoren) aangenomen door de UNESCO-leden in november 2015 en opgenomen in het Education 2030 Framework for Action.

Sinds 2016 overlegt de Technical Cooperation Group on the Indicators for SDG4-Education 2030 (TCG), als opvolger van de TAG, over de thematische indicatoren.

» Lijst van thematische indicatoren

Uitgangspunten Unesco Instituut voor Statistiek

Met ‘Laying the Foundation to measure SDG4’ zet het UNESCO Instituut voor Statistiek (UIS) in 2016 alles over het meten van de voortgang op de onderwijsdoelen op een rijtje.

Download het rapport

Jaarrapporten VN Bureau voor Statistiek

Jaarlijks brengt de UN Statistic Division een rapport uit over de stand van zaken rond de SDG’s.

» Bekijk het Sustainable Development Goal Progress Report 2017
» Bekijk hier het hoofdstuk over SDG4 in het 2017-rapport

High Level Political Forum

De spil bij de aanpak van de duurzame ontwikkelingsdoelen is Het High Level Political Forum on Sustainable Development (HLPF) van de VN. Dit is de centrale instantie die toezicht houdt op de voortgang en samenhang van de doelen, problemen in kaart brengt en adviseert over een betere aanpak. Elk jaar komen de VN-leden bij elkaar om hierover van gedachten te wisselen en afspraken te maken. Hier presenteren de lidstaten ook hun Voluntary National Reviews.

Voluntary National Reviews

In de 2030 Agenda was afgesproken dat nationale overheden de eerste aangewezen partij zijn om de voortgang op de doelen te meten, maar wel op vrijwillige basis, en met medewerking van de verschillende belanghebbende groepen: de Voluntary National Reviews. In 2017 hadden ruim 40 landen aangeboden verslag te doen van de stand van zaken in hun land, waaronder Nederland.

→ Lees meer over de Nederlandse SDG-inventarisaties

Brochure GCE voor de Voluntary National Reviews

→ Lees meer over de Nederlandse SDG-inventarisaties

Download de brochure

Lees meer

Global Education Monitoring Report

Het Global Education Monitoring Report is een onafhankelijk onderzoeksinstituut dat onderzoek doet naar de voortgang van de onderwijsdoelen in de SDG’s. De jaarlijkse, gezaghebbende rapporten worden uitgebracht door UNESCO. Naast statistieken op alle doelen, geeft het GEMR ook beleidsevaluaties en -aanbevelingen. Elk rapport verdiept zich bovendien in een speciaal thema, zoals analfabetisme, onderwijs in conflictgebieden of de rol van leerkrachten.

Right to Education Initiative

De Right to Education Project is een partnerschap dat zich inzet voor het recht op onderwijs wereldwijd, gedragen door ActionAid International, GCE, Amnesty International, Save the Children en Human Rights Watch. Gezamenlijk is een Monitoring Guide ontwikkeld waarmee met name maatschappelijke organisaties nauwkeurig het recht op onderwijs in kaart kunnen brengen. De Indicator Selection Tool bespreekt van meer dan 150 indicatoren hoe relevant ze zijn.