Q&A over de GPE Financieringsconferentie

Het GPE, het Global Partnership for Education, is een wereldwijd partnerschap voor onderwijs. Het verenigt donorlanden, ontwikkelingslanden, maatschappelijke organisaties, internationale organisatie, jongerenorganisaties, het bedrijfsleven en fondsen. Gezamenlijk werken ze aan het versterken van het onderwijs in ontwikkelingslanden. Het GPE coördineert de internationale onderwijshulp, en geeft inhoudelijke adviezen. Landen die niet in staat zijn om hun onderwijssector voldoende te bekostigen, kunnen aanspraak maken op het fonds van het GPE. Het fonds is in 2002 opgericht als EFA Fast Track Initiative (FTI) om de samenwerking tussen donorlanden en de ontvangende landen beter op elkaar af te stemmen. Nederland was een van de initiatiefnemers van het fonds en gedurende de eerste tien jaar een van de belangrijkste donoren.

» De website van het GPE
» Het Strategisch Plan van het GPE
» GPE Annual Portfolio Review 2017

Sinds 2002 heeft het partnerschap meer dan 60 ontwikkelingslanden geholpen bij het verbeteren en uitvoeren van hun onderwijsplannen. Dat varieert van het bouwen van schoolgebouwen tot het opleiden van leerkrachten en het versterken van onderwijsinstellingen. De meeste aandacht gaat naar kwetsbare samenlevingen, zoals landen die zijn getroffen door conflicten. Met de samengebrachte fondsen heeft het GPE in de periode 2002-2015 de volgende resultaten bereikt:

• 72 miljoen meer kinderen volgden basisonderwijs
• Meer kinderen maakten de basisschool af: van 63% naar 76%
• Dat geldt met name voor meisjes: van 56% naar 74%
• Ook maakten meer kinderen het lager voortgezet onderwijs af: van 38% naar 50%
• Voor meisjes steeg dat cijfer van 35% naar 48%. 

Het GPE is afhankelijk van vrijwillige bijdragen van regeringen en andere donoren. Eens in de paar jaar roept het GPE hen op om het fonds aan te vullen. Op de Second Replenishment Conference in juni 2014 zegden partners voor de periode 2015-2018 28,5 miljard dollar toe. Het overgrote deel daarvan, 26 miljard, werd door ontwikkelingslanden zelf gedaan. Rijke landen en andere donoren beloofden 2 miljard dollar bij te dragen.

Op de Financieringsconferentie in februari 2018 zegden overheden en ander partijen nieuwe bijdragen toe voor de periode 2018-2020. Meer dan 2 miljard dollar dollar werd bijeengebracht door donoren. Ontwikkelingslanden zelf investeren overigens het allermeest in onderwijs: 50 landen zegden toe om hun overheidsinvesteringen in onderwijs te verhogen naar 110 miljard dollar (voor de periode 2015-2017 was dat 80 miljard). Maar worden al deze beloften wel nagekomen? Uit onderzoek van ActionAid en GCE bleek dat het onmogelijk was om te achterhalen wat er was gebeurd met de toezeggingen die in 2014 waren gedaan. Daarom moesten de toezeggingen in 2018 zo worden geformuleerd, dat ze duidelijk en controleerbaar zijn. Bekijk hier het overzicht van de toezeggingen van 2018

De Financieringsconferentie vindt plaats op 1 en 2 februari 2018 in Dakar (Senegal). Gastheren zijn de regeringen van Frankrijk en Senegal. 

Anno 2017 gaan nog altijd 264 miljoen kinderen niet naar school. En vele kinderen die wel naar school gaan, krijgen onderwijs dat onder de maat is. Als er niets gebeurt, zullen in 2030 800 miljoen van de 1,6 miljard jongeren in de wereld te weinig scholing hebben gehad om bijvoorbeeld fatsoenlijk werk te kunnen vinden. En in de lage-inkomenlanden zal slechts 1 op de 10 kinderen de basisvaardigheden van middelbaar schoolniveau hebben meegekregen. Op de derde Financieringsconferentie, op 1-2 februari 2018, streeft het GPE ernaar om het bedrag bij elkaar te krijgen dat nodig is om alle kinderen en jongeren te voorzien van goed onderwijs: tot en met 2020 jaarlijks 2 miljard US dollar per jaar. Daarvoor vraagt het GPE:

• aan donorlanden: 3,1 miljard US dollar voor de periode 2018-2020
• aan donorlanden: om 20% van hun overheidsbudget te besteden aan onderwijs
• aan fondsen en het bedrijfsleven om (meer) bij te dragen

Lees meer hierover in The Case for Investment

Nederland een van de medeoprichters van het fonds in 2002, destijds EFA Fast Track Initiative. De eerste tien jaar was Nederland een van de belangrijkste donoren, goed voor ongeveer een kwart van alle bijdragen, namelijk 472 miljoen dollar. In 2012 becijferde het GPE dat de waarde van die Nederlandse bijdrage zich liet vertalen in:

• de bouw van circa 7.275 nieuwe klaslokalen
• een jaar opleiding voor circa 83.000 leerkrachten
• ruim 3,7 miljoen kinderen meer naar de basisschool, waarvan 2,4 miljoen meisjes
• de verspreiding van 50 miljoen lesboeken op basisscholen

Nederland heeft de bijdrage aan het GPE vanaf 2010 geleidelijk afgebouwd en in 2015 beëindigd.

Op de conferentie in 2018 maakte Nederland een come back en zegde een hernieuwde bijdrage toe. De hoogte daarvan kon nog niet genoemd worden, omdat het nieuwe ontwikkelingsbeleid op dat moment nog in de maak was. Nederland deed daarom ‘a pledge to pledge’.

Het is waarschijnlijk dat Nederland vertegenwoordigd zal zijn op de bijeenkomst, maar het is op dit moment nog niet bevestigd wie er precies naar toe zal gaan. Save the Children, ONE, UNICEF, Plan Nederland en GCE-NL hebben het ministerie verzocht om op hoog niveau vertegenwoordigd te zijn.

Nederland op de Financieringsconferentie vertegenwoordigd door Reina Buijs, plaatsvervangende Directeur-Generaal Internationale Samenwerking Ministerie van Buitenlandse Zaken.

De nieuwe minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking, Sigrid Kaag, draagt onderwijs een warm hart toe en heroverweegt nieuwe aandacht voor onderwijs in haar beleidsnota. Daarbij heeft Nederland een lange geschiedenis met het GPE.

Het is niet waarschijnlijk dat Nederland een definitieve toezegging zal doen op de Conferentie: de beleidsnota van de minister wordt immers pas in april verwacht. Het GPE biedt landen die in een vergelijkbare positie zitten echter de mogelijkheid om een voorlopige toezegging te doen. Verschillende landen maken hiervan gebruik. Onlangs heeft het GPE het Ministerie van Buitenlandse Zaken verzocht om voor de periode 2018-2020 een bijdrage te geven van 100 miljoen euro. Save the Children, ONE, UNICEF, Plan Nederland en GCE-NL steunen dit verzoek.

Op de Conferentie deed Nederland een ‘pledge to pledge’.

De noodzaak: zonder onderwijs geen ontwikkeling. Zo simpel is het. Onderwijs is niet voor niets een mensenrecht.

Lage-inkomenslanden zijn echter niet altijd in staat om goede onderwijsvoorzieningen te betalen voor al hun burgers, zelfs al doen ze al het mogelijke. Hulp van buitenaf is dus nodig. Tegelijkertijd lopen investeringen in onderwijshulp terug. Waarom? Volgens het GEM Report is simpelweg de belangstelling van donoren voor onderwijs afgenomen.

Het ondersteunt het Nederlandse ontwikkelingsbeleid: In haar speech bij de Begrotingsbehandeling bepleit minister Kaag de Sustainable Development Goals als centraal leidend raamwerk voor het ontwikkelingsbeleid. Onderwijs is een noodzakelijke voorwaarde voor elk van de SDGs. En dus voor het behalen van de eigen beleidsdoelen.

Onderwijs past ook prima bij haar voorkeur om het belang van mensenrechten centraal te stellen en om te investeren in “basisvoorwaarden” en “preventie”.

Een bijdrage aan het GPE sluit aan op het 17e Duurzame Ontwikkelingsdoel, dat Kaag een belangrijke plek wil geven in haar beleid. SDG17 gaat over de middelen die nodig zijn om de SDGs te kunnen behalen, zoals partnerschappen, financien, en capacity building. Het GPE is immers een breed internationaal partnerschap en werkt vraaggestuurd.

In haar speech spreekt Kaag haar zorg uit over de krimpende politieke ruimte voor maatschappelijke organisaties die zich inzetten voor mensenrechten. Ook daarbij past een bijdrage aan het GPE: de aanvragen waarmee landen een beroep doen op een bijdrage van het GPE dienen ondersteund te worden door de Local Education Groups, waarin het maatschappelijk middenveld vertegenwoordigd is. Het GPE heeft een speciaal fonds dat maatschappelijke organisaties stimuleert om betrokken te zijn bij het opstellen en monitoren van het nationale onderwijsbeleid, het Civil Society Education Fund (CSEF). Dit fonds wordt beheerd door de Global Campaign for Education.

De historie: Nederland heeft jarenlang een sterke en goede relatie gehad met het GPE. Het versterkte de Nederlandse expertise op onderwijs in het Zuiden en gaf Nederland de mogelijkheid om op internationale fora mee te kunnen praten over het belang van onderwijs.

In Nederland werken Save the Children, ONE, UNICEF, Plan Nederland en GCE-NL samen om Nederland weer actief bij het GPE te betrekken. Zo bereidden we het bezoek voor dat Alice Albright, CEO van het GPE, op 11 oktober 2017 aan Nederland bracht. Zij sprak toen onder andere met Tweede Kamerleden over het GPE. En betuigden we onze steun aan het verzoek van het GPE aan Nederland om 100 miljoen bij te dragen voor de periode 2018-2020. Daarbij houden we contact met zowel onze Nederlandse achterban als onze internationale partners.

» Lees meer over de samenwerking van de internationale partners 

De Financieringsconferentie kan alleen worden bezocht op uitnodiging van het GPE. U kunt wel online meekijken op 2 februari:  https://replenishment.globalpartnership.org/en/ 

Jazeker:

• doe mee met #ShapeTheFuture van het GPE
• Teken de petitie van ONE
• Kijk bij Fund the Future van GCE-Internationaal
• Of neem contact op met GCE-NL